SERİ MUHAKEME USULÜ

SERİ MUHAKEME USULÜ NEDİR?

Belirli suçlar için uygulanan, sürecin kısaltılmasını ve bozulan kamu düzeninin yeniden sağlanmasını amaçlayan özel bir yargılama usulüdür. Hafif sayılabilecek belli başlı suçlar için ön görülen bu usul, şüphelinin bu usulü kabul etmesi şartı ile cezada indirime gidilerek hüküm kurulan bir usuldür. Kamu davası açılması için yeterli şüphe vardır fakat kamu davası açmak yerine bu özel usul uygulanır. Bu usulde savcılık makamı cezaya yarı oranda indirim uygular ve mahkemece denetlenerek hüküm kurulur.

SERİ MUHAKEME USULÜNÜN ŞARTLARI NELERDİR?

• Soruşturma evresinde olmalı ve henüz kovuşturma evresine geçmemiş olmalıdır.

• Suçun işlendiğine dair yeterli şüphe bulunmalıdır.

• Kamu davasının ertelenmesi kararı verilmemiş olmalıdır.

• Seri muhakeme usulüne başvurulabilecek suçlar belirlenmiştir. Bu usulün uygulanabilmesi için suçun, bu suçlardan biri olması gerekir.

• Yasal engellerden herhangi birinin bulunmaması gerekmektedir. Seri muhakeme usulü, yaş, akıl hastalığı veya işitme ve konuşma engeli durumlarında uygulanmaz.

• Şüphelinin avukatı önünde bu usulü kabul etmesi gerekmektedir.

• Bu usul iştirak halinde işlenen suçlarda da uygulanabilir. Bu durumda şüphelilerin hepsinin bu usulü kabul etmesi gerekir.

SERİ MUHAKEME USULÜNÜ HANGİ SUÇLARA UYGULANABİLİR?

• Hakkı olmayan yere tecavüz (madde 154/2, 154/3)

• Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (madde 170)

• Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (madde 179/2,179/3)

• Gürültüye neden olma (madde 183)

• Parada sahtecilik (madde 197/2,197/3)

• Mühür bozma (madde 203)

• Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (madde 206)

• Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (madde 228/1)

• Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (madde 268)

• 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunu m. 13/1-3-5 ile m. 15/1-2-3. Fıkralarındaki suçlar

• 6831 sayılı Orman Kanununun madde 93/1

• 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun madde 2

• 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek madde 2/1.’in ilk fıkrası

SERİ MUHAKEME USULÜNÜN UYGULANAMAYACAĞI HALLER NELERDİR?

• Soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması hâlinde, seri muhakeme usulü uygulanmaz. Teklif için şüpheli hakkında zorla getirme kararı çıkarılamaz.

• Şüphelinin mazeretsiz olarak hüküm kurulacak mahkemeye gelmemesi durumunda bu usul uygulanamaz.

• Suçun iştirak hâlinde işlenmesi durumunda şüphelilerden hepsinin bu usulün uygulanmasını kabul etmesi gerekir. Birinin kabul etmemesi hâlinde seri muhakeme usulü uygulanmaz.

• Önödeme ve uzlaştırma kapsamındaki suçlar seri muhakeme usulüne tabii değildir.

• Bu usul uygulanabilecek bir suçun, bu usulün uygulanamayacağı başka bir suçla beraber işlenmesi durumunda seri muhakeme usulü uygulanmaz.

• Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı ile sağır ve dilsizlik hallerinde uygulanmaz. (CMK madde 250/1)

SERİ MUHAKEME USULÜNDE TUTULMASI ZORUNLU TUTANAKLAR NELERDİR?

• Şüphelinin bilgilendiğine dair “Bilgilendirme Tutanağı”

• Şüphelinin seri muhakeme usulünü kabul etmesi durumunda savcılık tarafından tutulan “Kabul Tutanağı”

• Dosyanın mahkemeye gönderilmesi halinde mahkeme tarafından “İnceleme Tutanağı”

SERİ MUHAKEME USULÜNDE SÜREÇ NEDİR?

Öncelikle şüpheli usul hakkında bilgilendirilir. Bilgilendirme sonrası Cumhuriyet Savcısı, şüpheliye seri muhakeme usulünü teklif eder. Bu teklif yapılırken şüphelinin yanında mutlaka avukatının olması gereklidir. Şüphelinin seçtiği bir avukatı yoksa barodan avukat görevlendirilmesi istenir.

Şüpheli talep ederse teklifi değerlendirmesi için maksimum bir aylık süre verilir. Şüpheli teklifi kabul edecekse yine yanında avukatı olmalıdır.

Savcı Türk Ceza Kanunu’na göre bir ceza belirler ve seri muhakeme usulünün bir getirisi olarak cezayı yarıya indirip son cezayı belirler. Savcı belirlediği cezayı da içeren bir talep yazısı hazırlayarak mahkemeye sunar. Talep yazısında şu hususlara yer verilir:

a) Şüphelinin kimliği ve müdafii,

b) Mağdur veya suçtan zarar görenlerin kimliği ile varsa vekili veya kanuni temsilcisi,

c) İsnat olunan suç ve ilgili kanun maddeleri,

ç) İsnat olunan suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,

d) Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri,

e) İsnat olunan suçu oluşturan olayların özeti,

f) Cumhuriyet savcısı tarafından bu usulün uygulanmasının şüpheliye teklif edildiği ve şüphelinin müdafii huzurunda teklifi kabul ettiği,

g) Belirlenen ceza ve/veya güvenlik tedbirleri ile uygulanmış ise hükmün açıklanmasının geri bırakılması, hapis cezasına seçenek yaptırımlar veya hapis cezasının ertelenmesine ilişkin hususlar.

Seri muhakeme usulünde, savcının talebi üzerine mahkeme tarafından karar verilir. Mahkemenin yetkisi yalnızca denetlemektir, cezayı arttırmaz. Mahkeme, şüpheliyi avukatının huzurunda dinler. Mazeretsiz olarak mahkemeye gelmeyen şüpheli, bu usulden vazgeçmiş sayılır.

Mahkeme yasal şartların sağlandığı ve suçun seri muhakeme usulüne uygun olduğu kanaatine varırsa, istemde belirtilen cezayı uygular. Ancak, mahkeme yasal şartların yerine getirilmediğine veya suçun seri muhakeme usulü dışında olduğuna hükmederse, savcının talebini reddeder ve dosyayı genel hükümlere göre sonuçlandırmak üzere Cumhuriyet başsavcılığına gönderir. 

Seri muhakeme usulünün herhangi bir sebeple tamamlanamaması veya mahkemece soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla dosyanın Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmesi hâllerinde, şüphelinin seri muhakeme usulünü kabul ettiğine ilişkin beyanları ile bu usulün uygulanmasına dair diğer belgeler, takip eden soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamaz (Yönetmelik m.5/8).

SERİ MUHAKEME USULÜNDE MAHKEME KARARINA İTİRAZ MÜMKÜN MÜ?

İtiraz için kanun yoluna başvuru süresi; asliye ceza mahkemesi tarafından verilen kararın tefhim veya tebliğinden itibaren 7 gündür. Hangi mahkeme karar vermişse, itiraz dilekçesi de o mahkemeye verilmelidir (CMK madde 268/1). Kararına itiraz edilen hakim veya mahkeme itirazın haklı olduğu kanaatine varırsa, talep doğrultusunda kararını kendiliğinden düzeltebilir (CMK madde 268/2). Kararına itiraz edilen hâkim veya mahkeme, itirazı yerinde görürse kararını düzeltir; yerinde görmezse en çok 3 gün içinde, itirazı incelemeye yetkili olan mahkemeye gönderir.